SENİN EGON HANGİSİ? – İç Benlik – Ebeveyn Benlik – Yetişkin Benlik – Çocuk Benlik

Bir ben var ki benim içimde, benden öte benden ziyade. Bu videoya bir soru sorarak başlamak istiyorum: Diyelimki bir AVM’nin içerisindesiniz. Dışarı çıktınız otoparkın oradasınız, açık otoparkın oradasınız ve içerdeki arkadaşınızı bekliyorsunuz. Bu arada bir adam gördünüz adam elinde bir uzaktan kumanda ile geldi. Ufak böyle kepçeli bir kamyonu var, oyuncak gibi bir şey ama böyle büyük oyuncaklardan.

Onu koydu yere ve uzaktan kumandayla kamyona çeşitli hareketler yaptırıyor. Sizde bunu gözlemliyorsunuz. Bunu gördüğünüzde aklınızdan geçen ilk düşünce hangisi olur? şunu mu düşünürsünüz- a şıkkı : “Vay süpermiş ya, ne kadar güzel. Keşke benimde olsa ya” birinci düşüncemiz bu .

Yoksa şöyle bir düşüncemi geçer-b şıkkı: “bunun yeri mi burası? Allah aşkına ya, sanki ne yaptığını zannediyor ki bu adam böyle” düşünebilirsiniz ya da c şıkkı “aa wi-fi ile mi çalışıyor acaba, hmm uzaktan kumandalı, materyali de şey kaliteli bir şeye benziyor, menşei ne acaba, Almanya falan herhalde ya, değişik bir şey” bu mu geçer? 3 tane düşünce saydım.

Belki bunlardan hiçbiri geçmez başka bir şey geçer ama üçünden birini seçmek zorunda kalsanız hangisini seçersiniz? İlk hangisi geçer hakkınızdan? bir yere not edin sonra bu ne anlama geliyor konuşacağız.

Eric Berne’ün transaksiyonel analiz kuramına göre egomuzun yani benliğimizin 3 türü mevcut.

Yani her birimizin içinde 3 tane benlik durumu var ve biz duruma göre bu benlik durumlarından

bir tanesini kullanıyoruz Hatta günlük yaşantımızda genel olarak bir tanesini daha baskın kullanıyoruz Peki nedir bu benlik durumları?

Gelin bunlara bir bakalım: Benlik (ego) durumlarından birincisi ebeveyn benlik durumudur Kişiliğimizin başkalarına öğütler veren, akıl veren, ….-melisin, …malısınları çok çok kullanan, insanları bazen yargılayan, yapmaları gerektiğini söyleyen bazen de tam tersine onları koruyup kollayan destekleyen tarafıdır. Tıpkı ebeveynlerimiz gibi , anne-babalarımızda bize böyle yapmaz mı? Zaten benlik durumları bizim çocukluk döneminde yaşadıklarımızla alakalıdır, ona göre biz o benlik durumlarında neler konuşacağımıza karar veririz.

 Ebeveyn benlik kendi içinde ikiye ayrılır: bunlardan bir tanesi yargılayan ebeveyndir yargılayan ebeveyn: adı üstünde Diğerlerine akıllar veren, öğütler veren, ne yapmaları gerektiğini söyleyen ve onları yargılayan tarafımızdır. Diyelim ki bir arkadaşınız size geldi sevgilisinden ayrılmış üzülmüş ağlıyor o sırada siz: “sen bunu hakettin, bir bulamadın doğru düzgün bir insan, böyle bir insana yüz verilir miydi” gibi bir tepki verdiyseniz o sırada içinizdeki yargılayan ebeveyn benlik durumundan konuşuyorsunuz. Bir diğer boyut ise koruyucu destekleyen ebeveyndir: içinizdeki daha şefkatli, daha sarıp sarmalayan tarafınızdır

Mesela aynı kişiye: (Sevgilisinden ayrılan arkadaşınıza) “Ah canım benim neler yaşadın, gel bir sarılayım sana” dediğinizde içinizdeki destekleyen koruyan benlik durumundan konuşmuş oluyorsunuz. Benlik durumlarımızdan bir diğeri de çocuk benliğimizdir: içimizdeki çocuksu tarafımızdır. Çocuksu demek ne demek, yani dürtülerine göre hareket eden, fiziksel ihtiyaçlarını önde tutan, doğal olan, baskılanmamış duygularını her koşulda baskılamadan süzgeçten geçirmeden böyle

Çat diye söyleyen çocuksu tarafımız çocuk benliğimiz çocuk benliğimizle kendi içinde ayrılıyor. Hatta bu sefer üç boyuta ayrılıyor. Bunlardan bir tanesi “Asi çocuk” tarafımız: adı üstünde İsyankar, öfkeli, isyan eden tarafımız. Mesela diyelim ki bir toplantı çıktı ve buna siz çok sinirlendiniz “ya Allah kahretsin ya, bu saatte de toplantı mı olur ya, istemiyorum ben bu toplantıya katılmak” dediniz, isterseniz 50 yaşında olun, o sırada çocuk benliğinizden hatta asi çocuk benliğinizden konuşmuş oldunuz

Diğer bir boyut: Uslu çocuk benliğimiz: başkalarına Hayır diyemeyen daha Pasif, peki efendim, evet efendim diyen tarafımız.

Diğer alt türü ise “doğal çocuk”tur: İçinden geldiği gibi, duygularını ön plana çıkaran çocuktur mesela sabahleyin camı açtınız hava harika ve dediniz ki Yaşasın Bugün hava çok güzel, doğal çocuk benliğinizden konuştunuz

3. benlik durumumuz: yetişkin benlik durumu: daha akılcı, daha rasyonel, analiz eden, sorgulayan olgun tarafı, kişiliğimizin. Bu benlikten konuştuğumuzda çok böyle duygularımızla hareket etmeyiz. Daha mantıklı, daha akılcı konuşmalar yaparız. Daha sakinizdir. Diğer insanlarla olan iletişimde işte biz bu 3 benlik durumundan yani üç ana benlik durumundan ve onun alt dallarından bir tanesi ile karşı tarafa sesleniriz. Karşı taraf da bizimle iletişim kurarken yine o da üç ana benlik modundan

biriyle bize seslenir. Genellikle ilişkilerde iletişimde yetişkinden konuşun derler yani yetişkin modu ile iletişim kurun bu daha iyidir derler. Aslında duruma göre ve karşı tarafın ihtiyacına uygun benlik durumundan konuşmak çok daha iyidir sürekli yetişkin modundan konuştuğunuz zaman ve çok robotik çok böyle duygusuz gibi algılanabilirsiniz. karşı taraftan ya da çok böyle ebeveyn benliğin baskın olduğu bir kişilik yapınız. Varsa eğer bu durumda da çok İnsanların hayatına müdahale eden konuma düşebilirsiniz.

Tam tersi sürekli çocuk benlikte olmak da sizin daha böyle yani çocuksu olgunlaşmamış bir kişi olarak algılanmanıza sebebiyet verebilir. Biri diğerinden daha iyidir diyemeyiz, en iyisi duruma göre karşı tarafın ihtiyacına uygun benlik durumundan konuşmaktır diyorum ki arkadaşınız size geldi işte sevgilisinden ayrılmış o sırada sizden böyle destekleyici ebeveyn moduyla koruyucu kollayıcı bir tavır beklerken siz o sırada gayet yetişkin moduyla analiz edip sürekli sorular sorarsanız, “Evet, o ne dedi, peki sen ne dedin, Evet, bu durumda doğru olan şey” falan diye konuşmaya başladığınızda iletişim orada kesilebilir. O yüzden karşı tarafın ihtiyacına göre hareket etmek en doğrusudur . Videonun başındaki sorumuza eğer A şıkkıyla cevap verdiyseniz yani “Keşke benimde olsa” dediyseniz tahmin ediyorsunuzdur, çocuk benlik durumundan konuştunuz, B şıkkını söylediyseniz Yani “Bu ne böyle ya, Ne alakası var şimdi, burada da bu çalıştırılır mı hiç” dediyseniz yine tahmin ettiğiniz gibi ebeveyn benlik durumundan konuştunuz eğer C şıkkını söylediyseniz, “kaça aldı acaba bunu, acaba materyal yabancı mı Almanya’dan mı gelmiş falan gibi analiz eden bir taraftan baktıysanız, o zaman yetişkin benlik durumundan bu soruya cevap verdiniz demek oluyor. Şöyle bir günlük yaşantınıza bakın, konuşmalarınız daha çok hangi benlik durumundan? Günlük yaşantınızda daha çok çocuk benlik durumundan mı? Yetişkin benlik durumundan mı yoksa ebeveyn benlik durumundan mı konuşuyorsunuz? Hatırlarsanız demiştik ki günlük yaşamda bu üç benlik durumundan bir tanesini, her birimiz daha baskın kullanırız.

Bazen birkaç tanesini daha baskın kullanırız Peki acaba şöyle bir günlük yaşantıdaki konuşmalarınıza

baktığınızda siz genel olarak hangi benlik durumundan konuşuyorsunuz?