İNANÇLARINA DİKKATE ET HASTA DA EDER İYİLEŞTİRİR DE – Plasebo ve Nosebo Etkisi

Latince hoşnut etmek, memnun etmek anlamına gelen plasebo kelimesinin ilk olarak 14’üncü yüzyılda cenazelerde ağlamaları için kiralık olarak tutulan kişileri tanımlamada kullandığını biliyor muydunuz? Plasebo etkisi, normalde ilaç ya da tedavi özelliği olmayan madde ya da uygulamaların işe yaraması, hastayı iyileştirmesi ya da daha iyi hissettirmesi anlamına geliyor. Örneğin diyelim ki herhangi bir şeker hapını aldım ve size dedim ki bu ilaç sana çok iyi gelecek. Baş ağrını geçirecek. Bu ilacı size verdiğimde, daha doğrusu bu şeker hapını size verdiğimde gerçekten baş ağrınız geçirdiğinde plasebo etkisi devreye girmiş oluyor. Tabii bu verdiğim örnek çok klasik bir örnek. Şeker hapı örneğini. Ancak bunun dışında iğne uygulamalarının hatta ameliyatların dahi plasebo etkisi gösterdiği görülmüş. 1950’li yıllardan beri yapılan bilimsel çalışmalar, sahte ameliyatların da plasebo etkisi ile iyileştirdiğini ya da daha iyi hissettirdiğini gösteriyor. Bununla ilgili yapılan çalışmalarda herhangi bir şikayeti olan iki hasta grubu alınıyor ve bu hasta gruplarından bir tanesine gerçekten o şikayetle ilgili bir operasyon yapılırken yani ameliyat yapılırken diğer hasta grubuna ise şikayet ilgili bölgede sadece küçük bir kesi atılıyor. Ardından herhangi bir işlem uygulanmadan bu kesi dikiliyor ve çalışmaların sonucunda her iki hasta grubunda da yani gerçekten ameliyat olan gurupla sahte ameliyat geçirmiş yani kesilmiş ancak herhangi bir uygulama yapılmamış, herhangi bir işlem gerçekleştirilmemiş olan hastalarda da şikayetlerin aynı oranda azaldığı görülmüş. Yani bir şeyin bizi iyileştireceğine dair inancımız gerçekten de iyileştirebiliyor. E zaman bu düşüncenin gücü değil de nedir? Plasebonun acıyı nasıl azalttığı ya da diğer semptomlara nasıl sebebiyet verdiği henüz tam olarak anlaşılamıyor. Ancak bazı nöro bilimciler plaseboların beyin aktivitesi üzerinde ve beyinde salgılanan kimyasallar üzerinde de etkili olduğunu gösteriyor.

Plasebonun en çok işe yaradığı alanlardan biri de depresyon gibi gözüküyor. Psikoloji profesörü Dr”. Irvin Kirsch depresyon ilaçlarında plasebo etkisi ile ilgili yaptığı meta analiz çalışmalarında, ilaç grubundaki iyileşmenin yüzde 82’sinin insanlara içinde hiçbir aktif bileşen bulunmayan sahte haplar verildiğinde de meydana geldiğini gördü. Bu çalışma tartışmalara neden olsa da FDA yani Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’nin Psikiyatri Ürünleri bölümünün yöneticisi Thomas P. Laughren bunu Amerikan televizyon haber programı Sixty Minutes kabul etti ve ilaç ve plasebo arasındaki iyileşme farkının oldukça küçük olduğu konusunda hepimiz hemfikiriz dedi. Yapılmış bu araştırmalarla ilgili detaylı bilgi almak isterseniz linklerini açıklama kısmına koyacağım. Görünen o ki çoğu antidepresan ilaç da gerçekten ilaç da alsanız ya da plasebo da alsanız iyileşmeniz aynı oranda oluyor gibi gözüküyor. Hatta araştırmacı Brawn, depresyon üzerinde plasebonun bu kadar etkili olduğunu görünce, 1994 yılında yaptığı bir çalışmada kronikleşmiş ya da biyolojik görünümlerine sahip olanlar dışındaki depresyonların tedavisinde hastalara ilk 6 hafta plasebo ilaçların verilmesini ciddi ciddi önermiştir. Ancak bu yayın yüzünden daha sonra kendisine ciddi eleştiriler yöneltilmiştir. Bilim insanları plasebonun etkisinin kısmi ve geçici olduğunu, kısa süreli olduğunu savunmaktadırlar. Yani plasebo ilaçlar ya da plasebo uygulamalar hastaları gerçekten iyileştirmiyor, sadece kısa bir süre iyi hissetmelerini sağlıyor demektedirler. Ancak yine de işin ucu ilaç firmalarına değdiği için ben konuda çok emin olamıyorum. Peki eğer İnançların seni iyileştirebiliyorsa hasta da edebilir mi? Görünen o ki cevap evet, en azından Nosebo etkisi ve bu etki ile ilgili yapılmış bilimsel çalışmalar bize bu sorunun cevabının evet olduğunu gösteriyor. Nosebo etkisi aldığınız ilacın ya da yaptırdığınız uygulamanın yan etkileri size söylendiğinde bu etkilerin ortaya çıkma ihtimalinin artması ile ilgili bir kavramdır.

Nosebo etkisi hastanın ilaç ya da uygulama ile ilgili negatif beklentilerinin, plasebo ise olumlu beklentilerin etkisidir. Bu yüzden plasebo genellikle olumlu sonuçlara, nosebo ise zararlı sonuçlara sebep olmaktadır. Yani size bir ilaç varsam ki bu gerçek bir ilaç olmasa, yani ilaç görünümlü bir şeker hapı olsa yine ve desem ki bu ilacı iç ağrına iyi gelecek ama mide bulantısı yapabilir. Gerçekten de siz bu ilacı aldıktan kısa bir süre sonra mideniz bulanmaya başlıyorsa. Bu durumda nosebo etkisi yaşıyorsunuz demektir. Bu durumda ilaçların prospektüslerini öyle dikkatli dikkatle okuyup her bir yan etki üzerinde düşünmek bazen nosebo etkisine sebebiyet veriyor olabilir. Klinik çalışmalarda plasebo ilaç alan hastaların dörtte biri yan etkiler nedeniyle tedaviyi bırakmaktadırlar. Üstelik aldıkları şey gerçekten ilaç olmamasına rağmen. Eğer inançlarımızın bedenimiz üzerindeki hücrelerimiz biyolojimiz üzerindeki etkilerini merak ediyorsanız. Stanford Üniversitesi’nde de öğretim görevliliği yapmış olan Profesör Dr.Bruce Lipton’ın  “İnancın Biyolojisi” isimli kitabını okumanızı öneririm. Bu kitapta inançlarımızın, düşüncelerimizin bedenimizi, hücrelerimizi, biyolojimizi nasıl etkilediğine dair çok sayıda bilimsel kanıt göreceksiniz. Madem inançlarımız bedenimizi biyolojimizi hücrelerimizi bu kadar etkiliyor bizi iyileştirebiliyor o zaman neden bu gücümüzü daha iyi olmak, daha iyi hissetmek, daha güçlü olmak için kullanmayalım ki güzel düşünelim güzel olsun. Eğer güzel düşünmenin yolları nedir? Ben bir türlü güzel düşünemiyorum. Sürekli aklıma karamsar düşünceler geliyor diyorsan kanalındaki olumlu düşünme teknikleri videomu izlemeni öneririm. Psikoloji ve kişisel gelişim konularıyla ilgili her hafta iki yeni video yüklediğimiz kanalımıza abone olarak, yorum yazarak ve atarak destek olursanız seviniriz.