Panik Atak mı? Anksiyete mi? Fark ne? – Yaygın Kaygı Bozukluğu, Panik Bozukluk Nedir?
Her birinde korku, kaygı, bunaltı, iç sıkıntısı, gerginlik, nefesin daralması ya da kalbin hızlanması gibi belirtiler var. Yaşadığım şey panik atak mı yoksa anksiyete mi? Peki bunlar arasındaki fark ne? Sağlıklı kaygı ile kaygı bozukluğu ya da panik atak ya da panik bozukluk arasındaki fark nedir? Cevapları introdan sonra. Önce anksiyeteden başlayalım. Anksiyete kaygı demektir. Yani ikisi de aynı anlama geliyor. İngilizce “anxiety” kelimesi kaygı, bunaltı, sıkıntı, vesvese anlamlarına gelmektedir. Kaygı, çeşitli stres verici durumların ardından yaşadığımız son derece insani ve doğal bir duygudur. Ve stres yaratan faktör ortadan kalkınca hissettiğimiz kaygı da yavaş yavaş azalır ve kaybolur. Yani çoğumuz önemli bir sunumdan önce, mesela bir topluluk karşısında bir konuşma yapacağım, önemli bir sunum yapacağım bundan önce ya da önemli bir sınavdan önce kaygı hissedebiliriz. Bu çok doğaldır, çok normaldir ve çok insanidir. Ancak ortada herhangi bir görünen somut neden yokken de çok yüksek düzeylerde kaygı hissediyorsam. Ya da yaşam kalitemizi bozacak şiddette ve sıklıkta kaygı duygusu yaşıyorsam. Bu durumda kaygı bozuklukları da denilen bir grup tanıdan şüphelenebiliriz. Kaygı bozukluklarını genel bir şemsiye olarak düşünün. Bu şemsiyenin altında fobiler, sosyal kaygı bozukluğu, panik bozukluk, yaygın kaygı bozukluğu gibi pek çok tanı bulunur. Panik atak ise bir tanı değildir aslında bir belirtidir. Yani panik atak diye bir ruhsal bozukluk yoktur ya da böyle bir tanı yoktur. Bedensel ya da ruhsal bazı tanıların ek belirtisidir panik atak. Örneğin depresyonda da panik atak belirtisi görülebilir.
Madde kullanımında da panik atak belirtisi görülebilir. Bunun yanı sıra örneğin kalple ilgili, solunum ile ilgili, denge ile ilgili ya da mide bağırsak problemleriyle ilgili bazı tanılarda da yani fiziksel bazı sorunlarda da ek belirti olarak panik atak durumu görülebilir. Panik atak durumunu daha çok bir nöbet ya da bir kriz olarak düşünebilirsiniz. Aniden ortaya çıkan ve dakikalar içerisinde doruğa ulaşan çok yoğun bir içsel sıkıntı, bunaltı, endişe durumudur. Ve kişi son derece sakinken ortada görünen herhangi bir neden yokken, hatta bazen uykudayken bile ortaya çıkabilir. Peki ne olur panik atak sırasında bir şeye panik atak diyebilmemiz için belirtileri nelerdir? DSM 5 yani ruhsal bozuklukların tanılanması ile ilgili sınıflandırılması ile ilgili tanı kriterlerinin bulunduğu kitaba göre şu belirtilere bir bakalım. Çarpıntı, kalbin küt küt atması ya da hızlanması. Hatta çoğu zaman kalp krizi geçiriyorum galiba diyerek hastanelerin acil bölümüne koşar panik atak yaşayan kişiler. Terleme, titreme ya da sarsılma soluğun daralması ya da boğuluyor gibi hissetme durumu, soluğun tıkandığı duyumu. Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma, bulantı ya da karın ağrısı, baş dönmesi, ayakta duramama, sersemlik, bayılacak gibi olma hali, titreme, üşüme, ürperme ya da tam tersi ateş basması duyumu. Vücudun bazı bölgelerinde uyuşmalar ya da karıncalanma hissetme, depersonalizasyon ya da derealizasyon yaşama yani kendi bedenine ya da dış ortama, diğer kişilere karşı bir yabancılaşma, bir kopukluk hissetme, denetimini yitirme ya da çıldırma korkusu ve ölüm korkusu.
Bu belirtilerden hepsi değil de sadece bazıları varsa, yani dördünde azı görülüyorsa eğer kişi de bu durumda sınırlı semptom atağı deniyor bu yaşanan şeye. Şimdi panik atak bir tanı değil dedik, bir belirti dedik. Peki panik bozukluk ne? Herkes panik atak yaşayabilir belli dönemlerde belli bir sıkıntı vardır ya da belki kullandığınız bir ilacın yan etkisidir ya da fiziksel bir sorununuz vardır ya da ruhsal bir sıkıntınız vardır. O dönemde geçici olarak bir panik atak nöbeti yaşayabilirsiniz geçici olarak. Fakat panik atak yaşadıktan sonra eğer bu panik ataklar şiddetlenerek devam etmeye başladıysa ya da panik ataktan sonra ya tekrar panik atak yaşarsam ya tekrar panik atak yaşadığım da tırnak içinde delirirsem, aklımı yitirirsem, çıldırırsam ya tekrar panik atak yaşadığında felç geçirirsem ya tekrar panik atak yaşadığında kalp krizi geçirirsem, ölürsem gibi tekrar panik atak yaşamaya dair bir beklenti kaygısı oluşturmaya başladıysanız ve bu kaygı sizin yaşamınızı çok ciddi biçimde etkilemeye başladıysa. Bu kaygıdan kaynaklı artık kendinizi kısıtlamaya başladıysanız, mesela artık tek başına dışarıya çıkamamak, artık tek başına toplu taşıma araçlarına binememek gibi. Ya da ne bileyim bazı faaliyetleri kısıtlamak gibi yaşamınızda değişiklikler yapmaya başladıysanız, bu durumda işte panik bozukluk dediğimiz bir tanı devreye girmeye başlıyor. Bu arada tabi bu durumlarla ilgili neler yapabileceğinizi çok detaylı biçimde kanalındaki diğer videolarda anlatıyorum ama yeri gelmişken bizi ilk kez izleyenler varsa ya da belki bir daha izleyecek olanlar varsa parantez içinde belirtmek istiyorum.
Panik atak yüzünden tırnak içinde delirmezsiniz, aklınızı yitirmezsiniz, ölmezsiniz ya da felç geçirmezsiniz. Bunlar sadece zihninizdeki felaket senaryolarıdır. Bunlar sadece düşüncelerdir ve düşünceler gerçeklik değildir. Mutlak gerçekliği yansıtmazlar çoğu zaman gelecekle ilgili felaketleştirilmiş senaryoları bize gösterirler. Evet bir de sık sık gördüğümüz bir diğer tanı var ki yaygın kaygı bozukluğu. Peki yaygın kaygı bozukluğu nedir? Kaygı bozukluğunda kişi en az altı aylık bir sürenin çoğu gününde çeşitli etkinliklerle ilgili olarak aşırı bir kaygı ve kuruntu yaşar. Yani kaygılı bir beklentisi vardır. Ya olursa düşünceleri vardır ve bu kaygıyı ve kuruntuları denetim altına almakta zorluk çeker ve bu durum kişinin sosyal hayatını, ilişkilerini, işlevselliğini bir şekilde etkilemeye başlar. Bunun yanı sıra, yani bu aşırı bir kaygı ve kuruntu halinin yanı sıra, biraz sonra sayacağım belirtilerin çoğu hepsi olmasa bile çoğu eşlik eder. Mesela bir huzursuzluk hali, sürekli bir dinginleşememe yani sürekli tetikte olma, sanki her an kötü bir şey olacakmış hissi yaşama, kolay yorulma, odaklanmada güçlük çekme, çok çabuk öfkelenebilme, kolay kızma, kas gerginliği yaşama, uyku da bir birtakım problemler. Yani kolay kolay uykuya dalamama ya da uykuya da olsa bile uysa bile bu uykunun dinlendirici olmaması. Eğer kendinizde az önce anlattığım belirtilerle ilgili bazı sıkıntılar görüyorsanız ne yapacaksınız peki? Bu durumda bir kere öncelikle emin olabilmek için bir psikiyatri hekimiyle görüşmeniz gerekiyor.
Tanı koyacak olan kişi böyle bir durumda bir psikiyatri hekimidir. Ve tabii ki bununla ilgili eğer bir tedavi süreci başlatacaksa yine bunu yönlendirecek kişi de bir psikiyatri hekimi ve bununla beraber bir klinik psikolog. Bunların dışında neler yapabilirim diyorsanız? Muhtemelen kanalımıza da ilk kez geldiniz. Çünkü bu kanalda korku, kaygı, panik bozukluk, panik atak, anksiyete gibi durumlarla baş edebilmek için neler yapabileceğinizi dair çok sayıda bedensel ve zihinsel tekniği içeren videolar var. Hatta izleyicilerimizin pek çoğu bu videoları izleyerek ve yaşamlarına geçirerek, uygulayarak çok güzel sonuçlar elde ettiklerine dair bizimle çeşitli geri bildirimlerini paylaşıyorlar ve ben inanılmaz mutlu oluyorum. Gerçekten Instagram’dan da buradan da çok sayıda e-posta alıyoruz, mesajlar alıyoruz ve kişiler hayatlarına videolarda bahsettiğimiz bazı bedensel ve zihinsel egzersizleri sokarak ve düzenli biçimde uygulayarak çok olumlu ilerlemeler kaydettiklerini bizimle paylaşıyorlar. Tabii ki bu paylaşımlar bizim için de gerçek birer motivasyon kaynağı oluyor. Eğer bir damla bile size faydalı olabiliyorsak ne mutlu bizlere. Kanalımız ilk kez geliyorsanız ve bu videoların neler olduğunu merak ediyorsanız, oynatma listeleri bölümüne girerek Korku, Kaygı, Panik Atakla Baş Edebilme Videoları başlıklı oynatma listesindeki videoları inceleyebilirsiniz. Bunun bir linkini de en başa sabit dilediğim yorumda bulacaksınız. Eğer siz de ihtiyacı olan daha fazla sayıda kişinin videolarımıza ulaşabilmesine yardımcı olmak istiyorsanız, kanalımıza abone olarak, eğer beğendiyseniz videoyu beğenerek ve aşağıya yorum yazarak bize destek olabilirsiniz.