Psikolojik Dayanıklılık Nedir? – Psikolojik Olarak Güçlü İnsanların 5 Özelliği
Bazı insanlar vardır ki, hayatta başlarına gelen onca sıkıntıya rağmen, zorlu yaşam olaylarına rağmen ayakta kalabilmeyi hayata tutunabilmeyi ve bu zorlukları, bu travmaları minimum fizyolojik ve psikolojik zararla atlatmayı başarabiliyorlar. Bazılarımız ise tam tersine bu olayların ardından maalesef bir takım sorunlar yaşıyoruz ve bir türlü bu olayları geçmişte bırakmıyoruz. Neden bazı insanlar zorluklara kolaylıkla uyum sağlayabilip? Kolaylıkla tekrar toparlanabilirken diğerleri bunu yapamıyor. Peki ama adeta küllerinden yeniden doğan, zorlu yaşam tecrübeleri karşısında daha dayanıklı olan bu insanlar neleri bizden farklı yapıyorlar? Bu insanlar kimlerdir ve özellikleri nelerdir? İşte bu videoda kişinin zorlu yaşam tecrübelerine rağmen hayatta kalabilme, bunları minimum zararla anlatabilme ve bunlara kolaylıkla uyum sağlayabilme becerisi olarak da adlandırabileceğimiz. Psikolojik dayanıklılık nedir ve bunun yolları nelerdir? Bunlardan konuşacağız. Yıl 1903 Prag, varlıklı ve kültürlü bir aile olan Herz ailesinin ikiz çocukları Alice ve Marianne dünyaya gelir. İkizine göre daha kilolu olan Alice, maalesef annesinin ilgisini çoğu zaman kendisinden daha cılız ikiz kardeşi olan Marianne kaptırmıştır.
Alice çocukluk yıllarından itibaren müziğe düşkündür ve piyano dersleri almaya başlar. Azimle ve sebatla piyona çalışan Alice, konservatuvarı bitirir ve sonunda ülke çapında ünlü bir piyanist olur. Alice evlenir, çok güzel bir oğulları olur. Her şey çok güzeldir.
Ta ki 1943 yılına kadar. 1943 yılında Naziler Alice’in yaşadığı ülkeyi işgal ederler. Tüm ailesi ve Alice Nazi kamplarına gönderilirler. Çok sevdiği annesi ve kocası farklı Nazi kamplarına gönderilir ve onları bir daha asla göremez. Alice, 5 yaşındaki oğluyla beraber Terezin Nazi kampında yaşam savaşı vermeye başlar. Takdir edersiniz ki bu kamplarda insanlara çok da iyi muamele edilmiyordu. İnsanlar günlerce aç kalıyor. Soğuk yerlerde kalıyor ve oldukça kötü muamelelere maruz bırakılıyorlardı.
Yaşanılan tüm bu acı tecrübelere rağmen Alice her zaman kamptaki diğer insanlara oranla daha dayanıklı ve daha pozitifti.
Alice hiçbir zaman umudunu yitirmedi, oradan kurtulacağına inanıyordu. Müzisyen olduğu için Naziler Alice’i piyanist olarak kullandılar bu kampta.
Alice bunu bir şans olarak görüyordu. Hayata tutkuyla bağlanmasına sebep olan en büyük unsurlardan biri olarak gösterdiği müzik varsa ne kadar kötü olabilirdi ki? Yaşadığı tüm zorlu olaylara rağmen hayatta kalabilmeyi başaran Alice, ki hayatta kalabilmeyi başarabilmek diyorum çünkü kamplardaki çoğu insan aslında açlıktan ya da hastalıktan öldü gibi gözükebilir. Ama çoğunun ölüm sebeplerinin arasında yaşadıkları yoğun stres ve üzüntü vardır. Tüm bunlara rağmen yaşamayı başarabilen Alice, 1945 yılında oğluyla beraber kamptan kurtuluyor.
Kamptan sonra oğluyla beraber yeni bir hayata başlayan Alice, müzik öğretmenliği yapmaya başlıyor ve kendisine yeni bir hayat kuruyor. Yeni hayatında da her zamanki gibi Alice kocaman bir gülümsemesi yüzünden eksik etmiyor ve hayata pozitif bakıyor. Çektiği tüm acılara rağmen hayatın her anından keyif almayı bilen ve içindeki çocuğu asla öldürmeyen Alice, oğlunu da kendisi gibi bir müzisyen olarak yetiştiriyor. Alice yaşamının ilerleyen yıllarında yaklaşık 83 yaşında kanser olduğunu öğreniyor ve bunu hiç umursamıyor. Kanseri de atlatıyor.
Alice 86 yaşındayken evine yaklaşık yürüme mesafesi ile 20 dakika uzaklıktaki bir üniversiteye kayıt oluyor ve iki bölümü birden bitiriyor. Felsefe ve tarih. Bakın 86 yaşında diyorum ve 20 dakika yürümek diyorum. Çünkü Alice her gün okula yürüyerek gidiyor ve yürüyerek geliyor. Alice hayatımda daima hareketli ve aktif. Her gün en az 2-3 saat piyano egzersizi yapıyor ve her gün yürüyerek işlerini hallediyor ve ölene dek kendi işlerini kendisi hallediyor. Peki ne zaman ölüyor dersiniz? Alice yüz on bir yaşına kadar sağlıklı ve mutlu bir hayat yaşıyor. Alice, psikolojik dayanıklılığın çok güzel örneklerinden bir tanesi. Asla bunun gibi sayısız örnek var. Ancak Alice kendi bünyesinde biraz sonra bahsedeceğimiz, psikolojik olarak dayanıklı diye nitelendirdiğimiz insanların özelliklerinin pek çoğunu taşımakta. Peki ama nedir bu özellikler? Ne yaparsak daha dayanıklı oluyoruz? Gelin şimdi de bunlardan konuşalım. Dayanıklı insanların en temel özelliği genellikle iyimser ve umutlu olmalarıdır. Zorlu koşullar altında dahi iyimserlikleririni ve umutlarını kaybetmezler. İyimser olmanın kendi hayatını uzattığını söyleyen Alice’e göre uzun yaşamın sırrı sakin olabilmek. Alice teyze diyor ki ben her zaman iyiyi görmeye çalıştım. Kötü olanı zaten biliyoruz. İyi olanı görmek lazım. Ben ömrüm boyunca bunun peşinde koştum diyor Alice Teyze. Ona göre eğer iyi şeylere odaklanırsak sakin kalırız ve vücudumuzda sakinleşir. Ancak umutsuz ve karamsar olmaya başlarsak bedenimizde anormal tepkiler vermeye başlar ve hasta oluruz diyor Alice Teyze ve gerçekten de kendisi 111 yaşına kadar ruhsal ve bedensel olarak son derece sağlıklı ve mutlu bir hayat yaşıyor.
Gerçekten de bugün yapılan çok sayıda bilimsel araştırma, iyimser ve umutlu insanların psikolojik ve fizyolojik olarak çok daha dayanıklı olduklarını gösteriyor. Hatta bazı araştırmalar var ki iyimser insanların daha az hastalığa yakalandığını çünkü daha güçlü bir bağışıklık sistemleri olduğunu ve hastalığa yakalandıktan sonra ya da herhangi bir operasyon geçirdikten sonra çok daha kolaylıkla toparlanabildiklerini daha kısa sürede daha başarılı şekilde toparlanabildiklerini gösteriyor.
Peki ama nasıl iyimser olacağız? Şimdi artık bana bunu sormayın. Çünkü ben bunu size çok etkili bilimsel tekniklerle anlattım. Olumlu düşünmek ama nasıl? isimli videoda iyimser düşünebilmek şu anda hali hazırda var olan düşünce biçimimizi değiştirebilmek için son derece etkili bilişsel, zihinsel bazı egzersizlerden bahsediyorum. Videonun açıklama kısmına da koyacağım. Bu videodan sonra eğer ilgileniyorsanız mutlaka o videoyu da izlemenizi öneriyorum. Tabii şunu da eklemem gerekiyor. Burada bahsettiğimiz iyimserlik esnek ya da gerçekçi iyimserlik diye adlandırılan kötü olayların da farkında olup, kötü olaylarla ilgili almamız gereken dersleri de alıp, gelecekle ilgili almamız gereken önlemleri alıp ama yine de iyi de görebilme ile ilgili bir iyimserlik den bahsediyoruz. Akıl dışı bir iyimserlik değil. Bahsettiğimiz iyimserlik. Dayanıklı, insanların hayatlarına anlam katan bir yaşam amaçları var. 20’inci yüzyılın en önemli psikiyatristlerin bir tanesi olan Victor Frankl, ki kendisi de bir Nazi kampından kurtulmuş önemli bir bilim insanıdır. Kendiside o kampta dayanılmaz acılara maruz kalmış ve bu acılara maruz kalan insanları gözlemlemiştir. İşte bu anılarını anlattığı eseri İnsanın Anlam Arayışı adlı eserinde. Kamplarda diğer insanlara oranla daha dayanıklı duran kişilerin ortak noktalarından bahsediyor. Viktor Frankl, yaşadıkları tüm acılara rağmen hayatta kalmayı başarabilen ve hayata tutunabilen insanların yaşamlarına bir anlam kattıklarını ve bunun sorumluluğunu hissettiklerini söylüyor Viktor Frankl. Ve Nietzsche’nin “Yaşamak için bir nedeni olan herkes hemen her nasılsa katlanabilir” sözünden dem vuruyor. Evet, gerçekten de hayatına bir anlam katmış, uyanmak için her sabah bir nedeni olan yaşam amacını bulmuş ve bu amaca doğru ilerlerken kendine hedefler belirlemiş insanlar diğerlerine oranla daha dayanıklı oluyorlar. Bakın Alice için yaşamın anlamı müzikti neredeyse ve müzik olduğu için hayatta kalabildi. Müzik varsa ne kadar kötü olabilirdi ki diyor hep kendine. Gerçekten de hayata bir anlam yüklediğimiz de yaşadığımız acılarda daha anlamlı hale geliyor.
Viktor Frankl da aynı şeyi yapmış ve hayatta kalabileceğinden dahi emin olmasa da kendisine somut hedefler yaratmıştır ve bu somut hedefler sayesinde acılara katlanabilmeyi başarmıştır. Peki nedir o hedefler? Viktor Frankl’ı kampta iken yaşadığı tüm acılara rağmen dayanıklı hale getiren hedef neydi biliyor musunuz? Diyordu ki Viktor Frankl’ın ben buradan kurtulduğumda burada çektiğim acıları ve bu insanların yaşadıklarıyla ilgili gözlemlerimi bir ders haline getireceğim. Bir kitap yazacağım ve bir araştırma konusu olarak belirleyeceğim demişti ve bu hedef onun çektiği acıları daha anlamlı bir hale getirdi. Peki sizin hedefleriniz var mı? Yaşam amacını bulabildiniz mi? Bakın bunlar bana söylendiği kadar kolay şeyler değil. Aslında bunlar için gerçekten çaba harcamak gerekiyor. Bir insanın hedefler belirleyebilmesi ve yaşam amacını bulabilmesi için öncelikle kendini daha yakından taşıyabilmesi gerekiyor. Peki ama bunu nasıl yapacağız? Bunun da detaylarını “Kendini Geliştirme Dersleri” isimli oynatma listemde görebilirsin. Eğer konuyla ilgileniyorsan bu videodan sonra “Kendini Geliştirme Dersleri” başlıklı oynatma listemde ki videoları incelemeni öneririm. Çünkü orada kendini nasıl daha yakından tanıyabileceğin, nasıl hedefler koyabileceğin ve kendi güçlü ve girişme açık yönlerini, değerlerini nasıl belirleyebileceğine dair çeşitli egzersizleri ve uygulamaları anlatıyorum. Duygusal olarak dayanıklı insanların bir diğer özelliği de yaşamlarının kontrolünün çoğunlukla kendi ellerinde olduğuna inanmaları ve istedikleri zaman hayatlarını değiştirebileceklerini bilmeleridir. Bazı insanlar bunun tam tersini yapar ve başlarına gelen iyi ya da kötü tüm olayları şans, kader, kısmet, dış güçler, torpil, nazar vesaire gibi dışsal faktörlere bağlarlar. Bu insanları genellikle şu cümleleri söylerken görürsünüz “ya aslında ben çok iyi yerlere gelirdim işte, torpilimiz yoktu ya” ondan yani, “durumumuz yoktu ya başaramadık.” “Ya aslında ben terfi alırdım da işte bana komplo kurdular.”
“Hep onlar yüzünden. Yoksa ben çok iyi yerlere gelirdim.” “Ben varya ailem yüzünden başaramadım tabii ailem istemedi ondan. Yoksa olurdu ya, ben yapardım da ailemden dolayı.” “Hoca bana taktı.”
“Saha çamurluydu.” “Hakem bize golü vermedi.” Bu insanlar genellikle kendilerini kader kurbanı olarak görürler ve kurban rol oynarlar. Onlar için hayat çok zordur. Çünkü yaşadıkları hayatın kontrolü kendi ellerinde değildir. Daha başka dışsal birtakım faktörlerin elindedir.
Yaşadıkları hayatı değiştirmek için çaba göstermezler. Çünkü zaten değiştirebileceklerini inanmazlar. İşte psikolojik olarak dayanıklı insanlar ise bunun tam tersini yaparlar. Dayanıklı insanlar hayatlarında değiştirebileceklerini unsurlara odaklanır.
Ve bu unsurları değiştirebilmek için herhangi bir bahaneye sığınmadan harekete geçerler, hedef koyarlar ve çoğunlukla başarırlar. Psikolojik olarak dayanıklı insanlar gerçekçidir. Şimdi bazılarınız diyecek ki Özlem! hani onlar iyimserdi?. Ben de size diyeceğim ki karamsarlık ne zamandan beri gerçekçilik? Evet, bu insanlar hem iyimserler hem de gerçekçiler. Bu insanlar bir sorunla karşılaştıkları zaman derhal o sorunu kabul eder ve o sorunu çözmenin olası yollarına odaklanır. Yani soruna değil çözüme odaklandılar. Oysa karamsar bir kişi çözüme odaklanmaz. Çünkü o zaten çoktan vazgeçmiştir. İyimser ve gerçekçi bir birey bir sorunla karşılaştığı zaman. Peki güzel başımıza bu geldi. Sebepleri de bunlar bunlar. Peki bunu çözebilmek için neler yapabilirizi düşünür ve dolayısıyla olası çözüm yollarını daha net bir şekilde görür. Peki siz bir sorunla karşılaştığınızda ne yapıyorsunuz?
Eyvah ya, bittik, mahvolduk, tamam her şey bitti mi diyorsunuz? Yoksa daha gerçekçi bir yaklaşımla evet başımıza bu geldi. Peki bu durumdan nasıl kurtulabilirizin olası çözüm yollarını mı düşünüyorsunuz ve bu videoda bahsedeceğim son dayanıklılık
ipucu: Psikolojik olarak dayanıklı insanların çok güçlü bir “sosyal destek sistemi” vardır. Ne demek? Sosyal destek sistemi. Yani bu insanların herhangi bir problemle karşılaştıklarında onlara maddi ya da manevi destek olabilecek çok sayıda insana sahiplerdir. Dolayısıyla çevreleri geniştir. Mutlu, güzel arkadaşlıkları ve aile ilişkileri vardır. Peki durum sizden nasıl? Herhangi bir sıkıntı yaşadığınızda kolaylıkla başvurabileceğiniz rahatlıkla başvurabileceğiniz, size yardımcı olacak insanlar var mı? Bu insanlarla ilişkileriniz ne durumda? Eğer yoksa da ne yapabilirim de bunu çoğaltabilirim. Bunun planlarını yapıyor musunuz? Bu videoda psikolojik olarak dayanıklılığın, daha doğrusu dayanıklı insanların ortak bazı özelliklerinden bahsettik. Dayanıklılığımızı eğer güçlendirmek istiyorsak, stresle baş edebilmek, olumlu düşünebilmek, kendimize hedefler koyabilmek gibi bazı özelliklere sahip olmamız gerekiyor. Ve bunların her biriyle ilgili kanalımda çok sayıda video var. Eğer dayanıklı bir insan haline gelmek istiyorsan diğer videolarını da izlemeni öneriyorum. Bu tarz videolara ilgi duyuyorsan lütfen kanala abone olmayı ve bildirim zilini açmayı unutma. Diğer videolar da görüşmek üzere.