PASİF AGRESİF KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDİR? NASIL BAŞ EDİLİR?

İnsan her pasif hem de agresif olur mu yahu oluyor. Peki ama nasıl oluyor ve siz ya da çevrenizde tanıdığınız başka birileri de pasif agresif olabilir mi?

Gelin buna bir bakalım.

Efendim, pasif agresif davranış özelliklerine sahip o kadar çok kişi var ki çevremizde, biraz anlattığımda detaylarını sizde anlayacaksınız. Bunlar öfkelerini, agresyonlarını böyle açıkça göstermezler, ifade etmezler. Daha dolaylı, daha gizli, daha maskeli şekilde bu duygularını ve düşüncelerini ifade ederler. Şöyle düşünün. Mesela işyerinde birisinden bir ricada bulundunuz. Bu kişi aslında o kişinin yapmak istemediği bir iş. Hayır yapamam demiyor direkt olarak. Ancak bunun yerine ne yapıyor? Mesela o istediğiniz ricayı, yapmayı sürekli geciktiriyor ya da yapıyor ama yarım yamalak eksik bir şekilde yapıyor. Yani tam olarak istediğiniz şeyi yapıyor ne de yapmıyor. Peki pasif agresif davranış bozukluğunun diğer belirtileri nelerdir? İlk belirtimiz az önce de söylediğimiz gibi kendisine yöneltilen istekler eğer onun için uygun değilse bunu reddetmek, hayır yapamam demek ya da duygularını ifade etmek yerine kabul ediyormuş gibi görünmek. Ancak bilinçli bir şekilde geciktirmek ya da yapmamak. Pasif agresifler kendilerini çok ön plana sürmezler. Yani onları sahalarda ön saflarda göremezsiniz. Daha çok geride kalmayı tercih ederler. Geride kalmayı tercih ederler ama gerideyken de ayak direyerek, inatçılık ederek bir şekilde süreci etkilerler. İsteklerini, ihtiyaçlarını açıkça ifade etmezler. Ondan sonra da benim isteklerim ihtiyaçlarım karşılanmıyor diyerek şikayet ederler ve haksızlığa uğradıklarını düşünürler. Onlar hep haksızlığa uğruyorlardır ve hayatta kurban rolü oynamayı çok severler. Çok şanssız olduklarına inanırlar. Her şey ters gidiyordur. Her türlü terslikte onları bulur. Dolayısıyla biraz karamsar yapıdadırlar ve kolayca küsmeye meyillilerdir. Bir bakarsınız ki küsmüş, niye küstüğünü bilmezsin. Direkt olarak duygularını ve düşüncelerini ifade etmekten kaçınırlar demiştik.

Bunun yerine neyi tercih ederler biliyor musunuz? Alaycı konuşmaları ya da imaları tercih ederler. Diyelim ki ortamdaki bir kişinin bir davranışı ya da bir durum onları rahatsız etti. Bunu açıkça ifade etmek ve o kişiyle konuşmak yerine böyle alaycı konuşmalar amiyane tabirle laf sokmalar, imalarda bulunmaları tercih ederler. Birisine öfkelendiklerinde diğerinde o kişiyle direkt olarak gidip karşılıklı konuşmak ve bu öfkenin nedenlerini anlatmak yerine o kişi ortamda yokken arkasından konuşmayı tercih ederler. Diğerlerini sürekli olarak eleştirirler ancak kendileri eleştirildiğinde, buna katlanamazlar, içten içe her şeyi en iyi kendilerinin bildiğine inanırlar. Dolayısıyla herhangi bir kişi onları eleştirdiğinde ya da onlara tavsiyelerde bulunduğunda bunu kabul edilemez olarak görürler. Güzel, hoş tamam her şeyi en iyi sen biliyorsun. Peki neden bu en iyi bildiklerini bizimle de paylaşmıyorsun. Kendi fikirlerini, görüşlerini açıkça ifade etmiyorsun. Yok onu ifade etmez ama her şeyi en iyi o bilir. Anca şikayet eder. Peki tespiti bir kenara bırakalım. Pasif agresif nedir, ne değildir? Kafamızda bir şey oluştu. Bu durumda kendimde eğer pasif agresif davranışlar fark ettiysem bununla baş etmek için neler yapabilirim? Gelin birazcık da bunu konuşalım. Eğer kendinizde az önce bahsettiğim belirtilerden bazılarını gördüyseniz, yani bazen kendinizin de belki de sık sık kendiniz de pasif agresif davranışlar sergilediğinizi gördüyseniz. İlk yapmanız gereken şey zaten bunu fark etmekti. Dolayısıyla bu videoyu izleyerek, bu farkındalığı yaşayarak en büyük adımı atmış oldunuz. Fark etmekten sonraki aşama kendini kontrol etmektir. Kendinizi kontrol etmeye başladığınızda zaten bir süre sonra bu davranışları yaparken aaa bir dakika ya bu yaptığım davranış pasif agresif giriyor.

Bunun yerine ben şunu yapayım. Ki ondan da bahsedeceğiz, o şunudan, şunu yapayım demeye başlayacaksınız ve davranışlarınızı değiştirmeye başlayacaksınız. Peki ama kendimde fark ettiğim pasif agresif davranışlar neler? Bunları listeleyin yazın daha da somutlaştırın. Bu işinizi kolaylaştıracak. Mesela fark ettim ki ben insanlara hayır diyemiyorum. Ondan sonra da burunlarından getiriyorum. Ya da fark ettim ki ben bir insana öfkelendiğim de açıkça bunu söyleyemiyorum. Onun yerine surat asıp bir köşede kendi kendime küsüyorum. Fark ettim ki ben bir şeyi istemediğim de o işi sürekli geciktirerek ya da ayak direyerek bir şekilde o işin olmasını engelliyorum. Ya da fark ettim ki ben sürekli şikayet ediyorum ama şikayet ettiğim şeylerle ilgili hiç adım atmıyorum. Pasif agresif kişiler neden duygularını açıkça göstermek yerine ya da konuşmak yerine bu gizli yolları tercih ediyorlar? Büyük bir olasılıkla bunun sebebi kabul edilmeyeceklerini, sevilmeyeceklerini, onaylanmayacaklarını düşünmeleri. Yani kendilerini ifade ettikleri zaman duygularını, düşüncelerini olduğu gibi karşı tarafa aktardıkları zaman diğer insanların onları onaylamayacağını düşünüyorlar. Dolayısıyla pasif agresif kişiler asla bir onaylanma kaygısı var. Bu tip davranışları gösteren insanlar kendi duygularını ve düşüncelerini ifade etmenin desteklenmediği hatta cezalandırıldığı bir ortamda büyümüş olabilirler. Ya da örnek bir rol modele sahip olmayabilirler. Ya da belki de geçmişte kendi duygularını, düşüncelerini olduğu gibi aktardıkları zamanlarda yaşadıkları kötü bir deneyim onları bunu yapmaktan alıkoyuyor olabilir. Her halükarda, sebebi ne olursa olsun, pasif agresif davranışın panzehiri aslında

yabancıların assertiveness dediği atılgan davranış ya da güvenli davranış. Peki ama atılgan davranış nedir? Atılgan davranış ne kendi hakkını ne de başkasının hakkını hiçe saymadan. Her iki tarafın da hakkını gözeterek, gerektiğinde duygularını ve düşüncelerini açıkça, dürüstçe ve özgüvenli bir şekilde karşı tarafa aktarabilen davranıştır. Mesela gerektiğinde hayır diyebilmektir. Gerektiğinde olumsuz da olsa karşı tarafı incitmeden karşı tarafın da hakkını savunarak kendi düşüncesini, davranışını ifade edebilmektir. Atılganlık davranışı çok önemli bir becerisidir. İletişim sağlıklı bir iletişim için çok gereklidir ve bunun biliyor musunuz? Yurt dışında ve ülkemizde ve hatta eğitimleri vardır. Keşke okullarda da atılganlık eğitimi olsa değil mi? Çocukları ilkokuldan itibaren hatta anaokulundan itibaren atılgan davranış konusunda eğitebilsek. Peki ama atılganlık ya da atılgan davranış becerileri nasıl geliştirilebilir? Birkaç tane öneriyi sizinle paylaşayım. Şimdi atılgan davranışı geliştirebilmek için kişinin kendi duygu ve düşüncelerini gerektiği zaman karşı tarafı da kırmadan, karşı tarafın da hakkını yemeden, incitici olmadan ifade edebilmesi gerekiyor. Bunu yapabilmek için kişinin iletişim becerilerini güçlendirmesi lazım. Ayrıca ben diliyle etkili geri bildirim verme formülünü bilmesi lazım. Peki ama bu formül nedir? Karşı tarafı kırmadan ama kendi hakkımı da yedirmem. Kendi rahatsız olduğum durumu karşı tarafa nasıl aktarabilirim. Bunun çok detaylı açıklamasını kırmadan ama nasıl? isimli videomda anlatıyorum. Dolayısıyla eğer bu tarz bir probleminiz varsa yani birilerinin davranışından rahatsız olduğunuzda bir şeyleri öfkelendiğinizde kendinizi ifade etmekte zorlanıyorsanız kendinizi ifade ettiğinizde ya çok kırıcı oluyorsunuzdur ya da hiç ifade edemiyorsunuzdur.

İfade etmemeyi tercih ediyorsunuzdur o zaman “Kırmadan ama nasıl?” Videomdaki ipuçları ve formül işinize yarayacak. Karşı tarafa kendinizi ifade edebilmek gerçekten de önemli bir beceri ve ciddiye alınması gereken bir beceri. Çünkü hem karşı tarafı kırmadan hem de benim rahatsız olduğum şeyi açıkça söyleyebilmek bir çalışma gerektiriyor. Öncesinde bu kişiyle konuşmadan önce kullanacağınız cümleleri yazın. Yani önce bir hazırlık çalışması yapın. Mesela hayal edin zihninizde. Ben bunu nasıl anlatabilirim? karşı tarafa. Kuracağınız cümleleri yazdıktan sonra o cümleleri şöyle bir okuyun. Bu cümleler yeterince açık mı? Karşı tarafa ne istediğimi ya da neyi istemediğimi ya da neye ihtiyaç duyduğumu yeterince açık biçimde anlatıyor mu? İmalar var mı? Bu imalardan arınmış mı? Somut örnekler var mı? Karşı tarafı suçlayan ya da yargılayan kalıplar var mı? Eğer varsa bunları nasıl değiştirebilirim? Derdimi anlatacak. Ancak karşı tarafı kırkmayacak bir hale nasıl dönüştürebilirim? Bunları oturup çalışmanız gerekiyor. Bu gerçekten önemli bir iş. Yani iletişim evet, belki söylemek çok kolay ama söylendiği kadar kolay bir mevzu değil. O yüzden önceden hazırlık yapmak, çalışmak sizin bu konudaki becerilerinizi de güçlendirecek. Bir süre sonra belki hazırlığa ihtiyaç duymayacaksınız. Ama ilk zamanlarda en azından bu hazırlığı yapmaya çalışın. Bu işi ciddiye alın ve söyleyeceklerinizi önceden yazıp kontrol edin. Ardından da bunu prova edin. Yani söyleyeceğiniz cümleleri bayağı karşınızda bir insan varmış gibi prova edin. Ve şunu düşünün. Aynı şeyleri bir başkası bana söyleseydi kendime nasıl hissederdim? Yeterince anlatabiliyor muyum? Bir daha bir gözden geçirme şansı elde etmiş olacaksınız.

Prova yapmanın şöyle bir güzelliği vardır. Hem sizi rahatlatır hem de tekrarladıkça bu işe alışmanızı ve öğrenmenizi kolaylaştırır. Böylelikle gerçekten de yeterince prova yaptıysanız gerçek eyleme dönüştürdüğünüz anda beyniniz zihninizde o sinirsel bağlantılar kurulduğu için daha öncesinden kendinizi daha rahat hissetmenizi sağlar. Dolayısıyla hem kendinizi daha rahat hissedebilmek hem de hata yapmamak için öncesinde bu konuşmanın, bu ifadenin provasını yapmanız işinize yarayacak. Pasif agresif davranıştan kurtulabilmek ve atılgan davranışı benimseyebilmek için sahip olmamız gereken bir diğer özellik de gerektiğinde hayır diyebilme becerisidir. Gerektiğinde hayır diyebilmeyi elbette ki hakkınız var. Size göre mantıksız istekler size yöneltildiğin de hayır deyin ve bunun nedenlerini karşı tarafa açıklayın. Tabii ki tüm bunları yaparken bir insana hayır derken, kendi duygu düşüncelerinizi ifade ederken söylediğiniz kelimeler kadar beden diliniz ve ses tonunuz da çok önemli. Kullandığınız beden dili ve ses tonunuz saldırganca, düşmanca ya da tam tersi böyle pasif, amiyane tabirle ezik bir ses tonu değil, tam tersine özgüvenli ve barışçıl bir ses tonu ve beden dili olmalıdır. İnsanlarla konuşurken onların gözlerine bakabilmek, dik durabilmek, ses tonunu verdiğiniz mesaja göre ilerleyebilmek, yani iletişim becerilerinizi geliştirebilmek de diğer önemli bir beceri. Daha atılgan olabilmek için. Sadece şikayet etmeyi çözüm yollarında düşünün ve çözüm önerilerinde bulunun gerektiğinde. Eğer bir konu hakkında şikayet ederken kendinizi bulursanız bu durumda hemen şöyle bir durun. Peki bunun olası çözüm yolları neler olabilir? Bunları düşünmeye çalışın ve gerçekten işe yarayacağını düşündüğünüz bir çözüm öneriniz varsa bunu ifade etmekten çekinmeyin.

Tabii ki gerektiğinde hayır diyebilmek, çözüm önerilerinde bulunmak, olumsuz bile olsa bir düşünceyi ifade edebilmek, karşı tarafı da kırmadan ama kendi haklarını da savunarak gerçekten de belki de şu anda sahip olduğunuzdan farklı bir değer ve inanç sistemi geliştirmek demektir. Çünkü ne demiştik? En temelde kendimi yeterince ve doğru bir şekilde ifade edemememin sebeplerinden bir tanesi içten içe belki de onaylanma kaygısı yaşamam ve değersizlik duygusuna sahip olmam. Yani bunları yapmaya hakkımın olmadığını düşünmem. Dolayısıyla eğer gerekiyorsa bu kendi içsel inançlarım hakkında da farkındalık yaşamam ve bunları değiştirmem gerekiyor. Bunlardan değersizlik duygusuyla nasıl baş edeceğinizi şuradaki videoma tıklayarak öğrenebilirsiniz. Dikkat ederseniz beni her videomu takip edenler neredeyse yani 10 videonun 6’sında 7’sinde bir şekilde değersizlik videosuna yönlendiriyorum çünkü aslın sahip olduğumuz çoğu problemin en temelinde değersizlik duygusu yatıyor. O yüzden bununla baş etmeyi öğrenmek çok önemli. Atılgan davranış becerisini geliştirebilmek, pasif agresif davranıştan kurtulabilmek için. İnsanların duygularını, düşüncelerini açıkça ifade edememelerin bir sebebi de bunu nasıl yapacaklarını bilmiyor olmaları olabilir. Yani dediğim gibi örnek bir rol model yoktur. Bunun eğitimini almamışlardır. Nasıl ifade edeceklerini tam olarak bilemiyorlar. İşte bu yüzden de bununla ilgili okumak, araştırmak, bakın atılganlık eğitimi diye aratın, Atılganlık diye aratın internette bununla ilgili bilgilere ulaşın. Bizim videolarımızı izleyin yine kırmadan söyle ama nasıl? videoma mutlaka bir göz atın. Bu videoda çünkü bir formülle detaylı bir biçimde açıklıyoruz.

İşinizi kolaylaştırıyoruz, kendinizi doğru ifade edebilmeyi sağlayabilmek için. O yüzden bu öğrenilebilen bir beceri ve öğrenmek gerekiyor. Yani bu dersi almak gerekiyor. Nereden alabiliyorsunuz? Bu dersi almaya çalışın. Peki karşımdaki insan pasif agresif ise ben bu durumda ne yapmalıyım? Bu durumda tabii ki yapabileceğimiz şeylerden bir tanesi yine atılgan davranış biçimiyle o kişiyle bunu konuşmak. Bunu doğru zamanda, doğru yerde ve doğru şekilde karşı tarafa aktarmak kendisinin davranışlarının bizim üzerimizde ne tür bir etki yarattığına dair ve bu olası zararlarına dair o kişiyi bilgilendirmekten geçiyor. Yani her şey eninde sonunda karşılıklı konuşmaya ve iletişime dayanıyor. Şöyle demeyeyim bana ya hocam söylüyoruz da anlamıyorlar, anlamıyorlarsa demek ki siz onların anlayabileceği bir şekilde iletemiyorsunuz demektir. Kullanacağınız kelimeleri, cümleleri önceden çalışmalısınız derken bunu da kastediyorum. Karşımdaki insanın eğitim seviyesi, bakış açısı, hassas olduğu noktalar bunlar neler? Bunları düşünüp onu kuracağım cümleleri öncesinde çalışmam lazım. Yani pasif agresif davranış gösteren kişiye davranışlarının, sizi rahatsız eden davranışlarının ne olduğu, bu davranışların sizi ve diğer insanları nasıl etkilediği konusunda bilgi vermek gerekiyor ki onlar da bunun farkına varsınlar. Efendim, agresifleşmemi istemiyorsanız her hafta iki yeni kişisel gelişim ve psikoloji videosu yüklediğimiz kanalıma lütfen abone olun. Abone olduktan sonra bildirim zillerinin de tümünü açın ki yeni videolar yüklendiğinde size bildirilsin. Bunun yanı sıra video ile ilgili görüşlerinizi, yeni video konularına dair önerilerinizi aşağıda yorum yaparak benimle paylaşırsanız çok mutlu olurum. Kendinize iyi bakın. İletişim her şeydir. Görüşmek üzere.