KAÇINCI KARDEŞ OLDUĞUN ZEKANI VE KİŞİLİĞİNİ NASIL ETKİLİYOR?
Bazı araştırmacıların doğum sıranızın kişiliğiniz, zekanız ve hatta ne kadar dindar olabileceğiniz üzerinde etkisi olduğunu öne sürdüğünü biliyor musunuz? Her ne kadar bu iddia biraz tartışmalı bulunsa da biz bu videoda yapılmış bazı bilimsel araştırma sonuçlarını inceleyeceğiz. Bakalım ilk çocuk olmak, ortanca olmak ya da en küçük olmak ya da belki tek çocuk olmak kişiliğinizi ve zekanızı nasıl etkiliyor?
Yüzyıllar boyunca psikologlar, filozoflar, bir ailesi olan hemen hemen herkes doğum sırasının kişiliği etkilediğini savundu.
Buna göre ilk çocuklar her zaman daha başarılı, daha güvenilir ve daha akıllıydılar. Ortancalar her zaman biraz daha asi fakat daha arkadaş canlısıydılar. En küçükler biraz daha sıcakkanlı ve biraz daha temkinlilerdi. Tek çocukların ise çoğunlukla daha şımarık, daha mükemmeliyetçi ve yaşıtlarından her zaman daha akıllı olduklarına inanılırdı. Bireysel psikolojinin kurucusu Alfred Adler, doğum sırasının kişiliği etkileyebileceğini öne süren ve bunu kuramsallaştıran ilk kişilerden birisidir. Ona göre kaçıncı sırada doğduğunuz. Kesinlikle kişilik özelliklerinizle ilgiliydi. Adler’e göre ilk çocuklar daha muhafazakarlar ve doğuştan birer liderler. Otoriteye saygılılar, genellikle kurallara uyarlar ve diğerlerinin de uymasını beklerler. Daha hırslılardır daha başarılılardır ve uyumlu vardır. Aynı zamanda ikinci kardeşin gelmesiyle, tahtlarından indirilmiş çocuklardır. Bu nedenle kendi özel yerlerini korumak ve kardeşlerinin önüne geçmek için çok çalışırlar. Adler’e göre ortacalar daha isyankardır ve otoriteye karşı koyma eğilimleri daha fazladır. Ortadaki konumlarından dolayı aile içinde genellikle barıştırıcı, uzlaştırıcı konumdadırlar ve müzakere becerileri gelişmiştir. Bir taraftan büyük kardeşlerine ayak uydurmaya çalışırken diğer taraftan da küçük kardeşleri önünde olmaya çalıştıklarından rekabetçilerdir. Adler en küçük kardeşleri şımartılmış, bağımlı, olgunlaşmamış ve sorumsuz olarak görüyor. Valla ben elçiyim elçiye zeval olmaz. Daha sosyal olma eğilimindedirler ve genellikle en çok ilgiyi onlar çekerler. Diğerleri genellikle onlar için bir şeyler yaparlar. Bunu kendi avantajlarına kullanmayı öğrenirler ve ileride kendileri için diğer insanların bir şey yapmalarını istediklerinde çekiciliğin ve manipülasyonu kullanırlar. Adler’e göre tek çocuklar genellikle liderdir ve özellikle akranlarından oluşan gruplar içerisinde başkaları ile birlikte hareket etme konusunu zorlanırlar.
Genellikle hak sahibi olma duyguları taşırlar. Tek çocuğun tipik bir özelliği belki de büyüklerinde gördüğü aşırı ilgiden kaynaklı temkinli olma ve özenli olma eğilimidir. Evet, Adler bunları söylüyor ama alanda yapılan bilimsel çalışmalar onun görüşlerinin bazılarını desteklerken bazıları da desteklemiyor. Şimdi gelin bakalım hangileri destekleniyor, hangileri desteklenmiyor. Efendim? Araştırma sonuçlarına göre ortancalar diğerlerine göre yani diğer kardeşlerine göre en az dindar ve en az vicdanlı olanlar çıkmış. 2003 yılında yapılan bir çalışmada 122 denekle çalışıldı ve hem deneklerin kendilerinden hem de ebeveynlerinden vicdan ve dindarlık konusunda derecelendirme yapmaları istendi. Buna göre maalesef ortacalar diğerlerine oranla daha az dindar ve daha az vicdanlı çıktılar. Bu sanırım ortancaların daha asi olduğu görüşüyle uyuşuyor sanki biraz. Efendim gelelim diğer bir araştırma sonucuna. Daha doğrusu birden fazla araştırma sonucuna. İlk doğan çocuklar ortancalara ve son doğan çocuklara göre daha yüksek notlar alma eğilimindedirler. Yani evet, daha çalışkanlar, daha akıllılar. Ve bakın şimdi esas bomba geliyor. İlk doğan çocuklar ortancalara ve son doğan çocuklara göre seviyesi bakımından daha şanslılar. Yani onların IQ’ları daha yüksek. Şimdi hemen küçük çocuklar ortancalar, üstüme gelmeyin. Bunu ilk duyduğumda ben de isyan etmiştim. Nasıl olur ya, olmaz öyle saçma şey demiştim. Çünkü ben de bir ortancayım, ben de asiyim, ben de isyankarım. Fakat şöyle bir araştırma sonuçlarına incelediğimde gördüm ki evet birden fazla araştırma sonucu bize gösteriyor ki doğum sırasında ilerledikçe IQ puanları da düşme eğiliminde.
Yani ilk doğanlar daha sonra doğanlara göre daha avantajlar. Bilimde buna ilk doğan avantajı deniyor. Efendim ilk doğan çocuklar sadece okulda başarılı olmakla kalmıyor, iş hayatında da oldukça başarılı oldukları görülüyor. Yeni yapılan bir araştırma sonucuna göre ilk doğan çocukların herhangi bir şirkette üst düzey yönetici ya da lider olma ihtimalleri son doğanlara ya da ortancalara göre yüzde 30 daha fazla. Onlar kariyerlerinde daha hızlı bir şekilde ilerliyorlar ve daha fazla para kazanıyorlar. Ayrıca yine araştırma sonucuna göre ilk doğan çocuklar duygusal olarak daha dengeliler, daha istikrarlılar, dışa dönükler, sorumluluk ve inisiyatif alma konusunda daha başarılılar. 2000 yılında yapılan bir araştırma ortancaların daha asi olduğu tezini doğrular gibi gözüküyor. Bununla ilgili olarak Amerika’da bir grup üniversite öğrencisi üzerinde çalışıldı. Bu üniversite öğrencileri bir sivil itaatsizlik eylemine karışmış ve tutuklanmış öğrencilerdi. Bazıları hatta bir değil birkaç kez tutuklanmışlardı. Araştırmada bu öğrencilerin doğum sırası incelendi. Buna göre ilk kez tutuklananların yaklaşık yüzde 50’si, ikinci kez tutuklananların ise neredeyse yüzde yüzü ortanca çocuklardı ya da ikinci çocuklardı. 2003 yılında yapılmış bir diğer çalışma ise ortancaların en büyüklere ya da en küçüklere oranla ailelerine karşı daha az duyarlı oldukları, daha çok aile dışı arkadaşlıklara önem verdiklerini göstermiş. Ha bi de el iyisiyiz yani. Suça meyilliyiz, el iyisiyiz eee daha başka ne var? Aynı çalışma ortancaların ebeveynlerin en favori çocuğu olma konusunda diğerlerine oranla daha az tercih edildiklerini göstermiş.
Gülmedi yüzümüz, hep mi ezildik arkadaş ya
Valla yakarsa bu dünyayı garipler yakar ya da ortancalar yakar. Ben size söyleyeyim yani bu kadar gelinmez üstümüze. Yalnız ben bu video ile resmen kendimi gömdüm. Daha az zeki, daha az başarılı, daha az duyarlı, vicdansız, suça meyilli falan bir tip çıktım ben ya. Yani bilemedim. Hah Ortancalar! durun durun biz buradan yürürüz bir şey buldum. Bizi kurtaracağız. Yapılan bir araştırmaya göre ortancalar ilk çocuklara ve son çocuklara göre aldatmaya daha az meyilliler. Yani tek eşli bir ilişkide partnerlerini daha az aldatıyor gibi görünüyorlar. 2002 yılında yapılan bir araştırma ilk doğanların strese ve kaygıya daha meyilli olduklarını gösteriyor. Aynı araştırma ilk doğanların yüksek sorumluluk almaya da daha eğilimli olduklarını gösteriyor. E tabii o kadar sorumluluk alırsan ne olur? Stres ve kaygı da kaçınılmaz olur. En küçük kardeş misiniz? Sıra size geldi. Efendim en küçük kardeşler yapılan araştırmalara göre daha sıcak, daha uyumlu, daha şefkatli ve özgecil davranışı daha fazla gösteren bireyler özgecil davranış aslında çıkar beklentisi olmadan diğerlerine yardım etme davranışı olarak da tanımlanabilir. Ayrıca 2003 yılında yapılmış bir diğer çalışma, en küçük çocukların ilk çocukları ve ortanca çocuklara oranla daha az mükemmeliyetçi olduğunu gösteriyor.
Efendim geldik ailelerin gözbebekleri, tek çocukları, tek çocuklar. Sizlerle ilgili yapılan bir çalışma gösteriyor ki sizler kardeşi olanlara göre daha yüksek yaşam doyumuna sahipsiniz. Tabii bu araştırma Çin’de yapılmış bir araştırma. Dolayısıyla kültürel farklılıkları da düşünmek lazım. Çin’de biliyorsunuz devletin bu konudaki yaptırımından kaynaklı çoğu aile tek çocuk sahibiydi.
Dolayısıyla ailelerin çocuklarına maddi ve manevi anlamda daha fazla yatırım yaptıklarını düşünebiliriz. Bu da onların yaşam doyumunu pozitif yönde etkilemiş olabilir. Ayrıca 2003 yılında yapılan başka bir çalışma yine tek çocukların özellikle farklı düşünme becerileri konusunda çok kardeşli çocuklara oranla daha başarılı olduklarını gösteriyor. Elbette bu araştırma sonuçlarının herkes için yüzde 100 geçerli olduğunu söylemek mümkün değil. Bireysel farklılıklar ve kültürel farklılıklar muhakkak ki geçerli olacaktır. Ancak yine de bir fikir vermesi açısından araştırma sonuçlarını ve bulguları sizlerle paylaşmak istedim bu videoda. İster en büyük çocuk olun, ister ortanca isterse en küçük ya da tek çocuk kanalıma abone olmayı, bildirim zilini açmayı ve yorum yapmayı lütfen unutmayın.
Ortancalar, sizlerin yorumlarını bekliyorum. Bu arada bu bahsettiğim sonuçlar sizlerle ne kadar uyumlu?
Siz bu araştırma sonuçları hakkında ne düşünüyorsunuz? Aşağıya hakikaten yorumlara yazarsanız sevinirim. Hoşça kalın.