BORDERLINE KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDİR? – Sınırda Kişiliğin 9 Belirtisi

Ya çok iyiyim ya da çok kötü ortam yok. Duygusal iniş çıkışların çok hızlı. Şu anda gayet iyiyim. Bir saat sonra son derece depresif olabilirim. Dünyanın en depresif insanı olabilirim. Bir kişiyi sevdiğim zaman onu göklere çıkartırım. Çok yüceltirim. Ama en ufak bir hayal kırıklığında onu yerin dibine sokabilirim. Ondan nefret ederim. Bunlar borderline yani sınırda kişilik bozukluğunda görülen belirtilerden sadece birkaç tanesi. Elbette ki hepsi değil ve tanı koymak için de yeterli değil. Bir kişi de borderlinedan şüphelenilmesi için biraz sonra sayacağım belirtilerden en az 5 tanesine sahip olması ve bu durumun hayatını, ilişkilerini ciddi bir biçimde etkilemesi gerekiyor. Bu videoda borderline sınırda kişilik bozukluğu nedir? Ne değildir? Bunun hakkında konuşacağız. Son günlerde çocukluk aşkım Johnny Depp ve onun eski eşi Amber Heard’ün boşanma davası ile ilgili haberleri takip ediyorum. Benim gibi takip edenler bilir. Amber Heard’ün borderline kişilik bozukluğuna sahip olduğuna dair iddialar gündeme geldi. Hal böyle olunca biz de bu borderline nedir, ne değildir bir inceleyelim istedim. Borderline kişilik bozukluğu yani sınırda kişilik bozukluğu neden sınırda? Çünkü borderline kişiler psikozun tam sınırındalar. Yani ne tam anlamıyla psikozlar ne de değiller. Sınırda bir yerdeler. Peki psikoz ne demek? Psikoz, kişinin gerçeklikle bağlantısının koptuğu durumları tanımlamak için kullanılıyor. Örneğin kişinin olmayan şeyleri görmesi, olmayan sesleri duyması ya da doğru olmayan şeylere gerçeklikmiş gibi inanması. Öte yandan sınır, eksi ile artının arasında bir çizgi gibi düşünülebilir. Aslında bu durum yine borderline kişilik bozukluğunda olan kişileri gayet iyi tanımlar.

Çünkü borderline kişilik bozukluğu olanlar bu eksi ile artı arasında sürekli gidip gelirler. Hem kendileriyle ilgili algılarında hem diğerleriyle ilgili algılarında. Mesela kendileriyle ilgili olarak bazen çok iyi, çok mükemmel olduklarını düşünürken, bazen çok kötü bir insan olduklarını düşünebilirler. Ya da diğer insanlarla ilgili de yine aynı eksi artı arasında gidip gelen düşünme eğilimine sahip olabilirler. Peki borderline kişilik bozukluğunun belirtileri nelerdir? Ben biraz sonra bu belirtileri sayacağım. Ancak tekrar belirtmek istiyorum. Bu belirtilerden en az 5 tanesine kişinin sahip olması ve yaşantısının ciddi biçimde bundan etkilenmesi gerekiyor demiştik. Yani bu belirtilerden sadece bir tanesine ya da 2 tanesine ya da birkaç tanesine sahipseniz lütfen kendinizi damgalamayın ya da bir başkasını damgalamayın. Etiketlemeyin. Bu videoda amaç kendinizi ya da bir başkasını etiketlemek değil, konu ile ilgili bir sıkıntınız varsa bir uzmandan yardım almanızı sağlamak ve bu konuyla ilgili bir farkındalık yaratmak. Evet, ilk belirtimizle başlayalım. Gerçek ya da imgesel bir terk edilmekten kaçınmak için yoğun bir çaba göstermek. Borderline kişiler terk edilmeye karşı o kadar hassaslardır ki en ufak bir uzaklaşmayı ya da aslı terk etme amaçlı olmayan bir davranışa karşı aşırı tepki gösterebilirler. Bunu bir terk edilme olarak algılayabilirler ve güçlü bir kayıp duygusu, o kayıp duygusunun yarattığı hüznü ve değersizlik duygusunu içlerinde yoğun bir şekilde yaşarlar. Bunu sadece karşı cinsle olan ilişkilerinde değil, örneğin arkadaşlık ilişkilerinde de yaşayabilirler.

Örneğin bir arkadaşıyla yemek yiyecek ve bunun için sözleşti ve arkadaşı geç geldi ya da arayıp bir iş çıktığını ve gelemeyeceğini söyledi. Borderline kişi bu sırada bunu öğrendiği an ciddi bir değersizlik ve yoğun bir öfke duygusu yaşayabilir. İlişkilerinde terk edilme korkusuyla yoğun bir şekilde harekete geçebilir. Karşı tarafa yapışabilir onun onu terk etmemesi için ya da tam tersine kendisinden uzaklaştırabilir. Yani nasıl olsa beni terk edecek, bari önce ben terk edeyim gibi bir yaklaşım sergileyebilir. Bu yüzden de yani bu terk edilmekten kaçınmanın etkisiyle ilişkilerinde gerek aşk ilişkilerinde, gerek arkadaşlık ilişkilerinde, akrabalık ilişkilerinde ciddi problemler yaşar. Gözünde aşırı büyütme, göklere çıkarma ve yerin dibine sokma uçları arasında gidip gelen gergin ve tutarsız kişiler arası ilişkiler örüntüsü. Yani bu ne demek oluyor? Genellikle bir kişiyi bir süreliğine son derece idealleştirirler, yüceltirler, bütün iyi özellikleri o kişiye yüklerler. O kişi dünyanın en mükemmel insanıdır, en güzelidir, en yakışıklısıdır, en iyilikseveridir. Fakat en ufak bir hayal kırıklığının ardından birdenbire o kişiyi yerin dibine sokarlar. O kişi yalancıdır, tutarsızdır, güvenilmezdir. Birdenbire o kişilerle ilgili fikirleri hızlıca değişebilir. Evet, üçüncü özelliğimiz kimlik karmaşası. Şimdi aynı o uçlar arasında gidip gelme. O algıdaki, uçlar arasındaki gidip gelmenin aynısı aslında kişinin kendisi ile ilgili de söz konusudur. Yani kendisiyle ilgili algısı da sıklıkla değişebilir. Mesela görünüşlerinde tarzlarında ani değişiklikler görebilirsiniz. Mesela bir dönem son derece marjinal bir tarzı benimsemişken, bir dönem bir bakarsınız ki tam tersi bir tarzda bu sefer kendini gösteriyor.

Ya da kendileriyle ilgili değerleriyle, gelecek planlarıyla, kariyer planlarıyla ilgili, arkadaş seçimleriyle ilgili, hatta bazen cinsel tercih seçimleriyle ilgili olarak bile değişiklikler gösterebilirler. Öte yandan kendilerine dair algıları da değişiklik gösterir. Bazen kendilerini çok iyi bir insan olarak algılarken, bazen de kendilerini dünyanın en kötü, en iğrenç insanı olarak algılayabilirler. Ve Dördüncü belirtimiz kendisine kötülüğü dokunabilecek en az iki alanda dürtüsellik. Dürtüsellik ne demek? Kişinin sonucunu düşünmeden davranma eğilimi. Bir şekilde isteklerini erteleyememe davranışlarına limit koyamama eğilimi diyebiliriz. Örneğin aşırı derecede düşünmeden para harcamak ya da madde kullanımı, aşırı derecede içmek, güvensiz, tehlikeli bir şekilde araba kullanmak ya da tıkınırcasına yemek yemek gibi en az iki alanda kendisine zarar verecek derecede bir dürtüsel davranış göstermesi gerekiyor. Ve beşinci maddemiz. İntihar girişimleri ya da kendisine zarar verecek davranışlar. Ne yazık ki borderline kişilik bozukluğunda bazı durumlarda yineleyici intihar girişimleri ya da intihar davranışları görebiliyoruz. Duygulanım da tutarsızlık. Borderline kişiler olayları aşırı uçlarda görme eğiliminde olduğu için yani bir şey ya çok iyidir ya da çok kötüdür. Dolayısıyla duygulanımları da içine girdikleri duygu durumları da bundan etkileniyor. Yani saatler içerisinde en tepeden en dibe iniş çıkış yaşayabiliyorlar. Süreğen bir boşluk duygusu, yani devam eden sürekli bir boşluk duygusu hissetme, içlerinde çok derin bir biçimde boşluk duygusu yaşıyorlar ve bununla mücadele ediyorlar.

Uygunsuz, yoğun bir öfke ya da öfkeyi denetlemek de güçlük çekme. Borderline kişiler çok sık biçimde kendilerini öfkeli hissederler. Aslında belki de ortada ciddi bir biçimde öfkelenmelerini gerektirecek bir şey yokken bile öfkelenebilirler. Diğerlerine karşı sık sık sözel ya da fiziksel saldırılarda bulunabilirler. Bazılarında ise bu öfke dışarıya dönmez de. Yani diğerlerine fiziksel ya da sözel saldırı değil de kendi içlerine dönebilir bu öfke ve depresyon ya da anksiyete gibi durumlar yaşayabilirler. Zorlanma ile ilintili gelip geçici, kuşkulu düşünceler ve ağır çözülme belirtileri. Buradan iyi kastediyoruz. Herhangi bir stresli durumda bu kişiler diğerlerinin onlara yanlış yapmaya çalıştığına dair paranoyakça        düşünceler geliştirebilirler. Sanki herkes onlara karşı bir şeyler yapması lazım. Dolayısıyla bazı insanlara hayatlarından çıkarabilirler. Bunun dışında herhangi bir stres durumunda ağır çözülme belirtileri dediğimiz kendine yabancılaşma durumu yaşayabilirler. Kendi vücutlarından ayrıymış gibi kopuk hissedebilirler. Kendilerini dışarıdan görüyormuş gibi hissedebilirler. Kendi vücutları kendilerine ait değilmiş gibi hissedebilirler. Bunlar geçicidir. Dokuz tane belirti saydım size tekrar ve önemle belirtmek istiyorum. Lütfen bu belirtilerden bir iki tanesine sahibim diye hemen kendinizi ya da başkalarını etkilemeye çalışmayın. Zaman zaman hepimiz kendimizi geçici olarak kötü hissedebiliriz, dengesizleşebiliriz, öfkelenebiliriz, boşluk duyguları yaşayabiliriz. Bu bizim borderline olduğumuz anlamına gelmez. Saydığım belirtilerden en az 5 tanesini ciddi biçimde yaşıyorsanız lütfen bir ruhsal sağlık uzmanından, yani bir psikiyatri hekiminden ya da uzman bir klinik psikologdan yardım almayı unutmayın. Bir sonraki videoda görüşürüz. Bu arada kanala abone almadıysanız lütfen abone olmayı unutmayın.